Więzienie w Grodzisku

Grodziskie więzienie jest dobrze widoczne dla osób podróżujących koleją z kierunku zachodniego. Znajduje się ono przy samych torach, przy ul. 1 Maja 27. 

Początki grodziskiego więzienia sięgają końca XIX w. Grodzisk był wówczas częścią powiatu błońskiego guberni warszawskiej. W maju 1884 r. wójt gminy Grodzisk, Adam Białecki sprzedał plac o powierzchni 1 morgi z przeznaczeniem na więzienie i budynki towarzyszące. Gubernię warszawską reprezentował kamerjunker Dworu Jego Cesarskiej Mości baron Aleksander Kruzenstern. Baron Kruzensztern zakupił działkę, która mieściła się „w osadzie Grodzisk, przy drodze zwanej „traktem Tarczyńsko-Nowogieorgiewskim 1-szej kategorii" za cenę 150 rubli w srebrze. Do roku 1887 roku postawiono tu jednokondygnacyjny budynek (na planie kwadratu 12x10 m), nakryty dwuspadowym dachem, przeznaczony dla 12 więźniów. Rozbudowany areszt jest dziś jednym z budynków tworzących kompleks grodziskiego więzienia.

Do wybuchu II wojny światowej funkcjonowało tu więzienie karno-śledcze. W okresie okupacji było więzieniem hitlerowskim. Natomiast po wojnie było więzieniem śledczym podległym Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego. Do 1979 r., był tu areszt śledczy ze szpitalem psychiatrii sądowej, w którym badano więźniów z całego kraju, którzy popełnili morderstwa. Następnie do końca 1983 r. mieścił się tu ośrodek pracy o rygorze zasadniczym. Od 1 stycznia 1984 r. jednostka funkcjonowała jako Oddział Zewnętrzny Zakładu Karnego Warszawa Służewiec, natomiast od lipca 1985 r. do 31 grudnia 1993 r. była samodzielnym aresztem śledczym. Od 1 stycznia 1994 r. ponownie jest tu Oddział Zewnętrzny Aresztu Śledczego w Warszawie-Służewcu, który jest przeznaczony dla skazanych młodocianych i dorosłych odbywających karę po raz pierwszy w warunkach zakładu karnego typu półotwartego. Pojemność jednostki to 72 miejsca.

Warto wspomnieć, że był i jest to jedyny budynek więzienia w okolicy. Przybytku tego typu nie ma w innych znaczących ośrodkach miejskich na Mazowszu Zachodnim, tj. Mszczonowie, Błoniu, Żyrardowie, czy Pruszkowie.

Źródła:

• Służba więzienna - Oddział Zewnętrzny w Grodzisku Mazowieckim
• Cabanowski M., 2002, Wierni ziemi grodziskiej. Ośrodek Kultury w Grodzisku Mazowieckim