 |
| Zrekonstruowana brama kirkutu |
Grodziski kirkut powstał w drugiej połowie XVIII w. Wyznawcom judaizmu zezwolono grzebać swych zmarłych "za miastem, na polu wyznaczonem, skromnie, bez pompy i przepychu". Założono go na gruntach pomiędzy drogami wiodącymi do Błonia i Rokitna. Pierwotnie wejście znajdowało się od strony zachodniej. Grodziski "beit-kwarot" (hebr. "dom dusz" (vide przypis) służył również jako miejsce pochówku dla warszawskich Żydów.
Grodziska gmina żydowska rozwijała się prężnie, co skutkowało również rozbudową cmentarza. Prawdopodobnie przy bramie zbudowano nieduży dom przedpogrzebowy, a w w 1845 r. cały teren otoczono drewnianym płotem. Kirkut był kilka razy powiększany, a brama przenoszona. W 1934 r. długość działki cmentarnej wyniosła ok. 310 m, a szerokość ok. 62 m.
Cmentarz był wielokrotnie niszczony i dewastowany. Najbardziej jednak ucierpiał w latach II wojny światowej. Nagrobki zostały wykorzystane do prac budowlanych. Rozebrano także ceglane ogrodzenie. Również po wojnie trwała dewastacja, częściowo za przyzwoleniem władz. Większość dawnego terenu nekropolii zajęły różne firmy, między innymi składnica złomu. Władze planowały urządzić tu zieleniec.
.jpg) |
| Lokalizacja cmentarza (Juden K.H.) na Mapie topograficznej Prus Południowych z 1802-1803 r. |
Dopiero w latach 80. udało się częściowo powstrzymać niszczenie kirkutu. Naprawiono ogrodzenie i odtworzono bramę wejściową. Ustawiono ją od strony ul. Żydowskiej. Zamontowano też ocalałą tablicę, upamiętniającą udział amerykańskich Żydów wywodzących się z Grodziska Mazowieckiego w restauracji cmentarza w 1922 r. Wyryto na niej napis w języku jidysz o treści: "Grodziski Związek Zapomogowy z Nowego Jorku. Rok 5682", z dopiskiem "dnia 6 lipca 1922 roku".W dniu 27 II 1996 r. cmentarz został wpisany do rejestru zabytków. Sensacją było odkrycie 2002 r. na terenie jednej z grodziskich posesji kilkudziesięciu macew. Kolejne dwie macewy zostały odnalezione w 2012 r. Wydobyto je i przeniesiono na cmentarz.
 |
Źródła informacji:
  |
W przypadku cmentarzy żydowskich możemy spotkać się z kilkoma określeniami. W języku hebrajskim będą to: "beit chaim" (dom życia), "beit kwarot" (dom grobów) czy "beit olam" (dom życia wiecznego), w języku jidysz - "hajlike ort" (święte miejsce) oraz "gute ort" (dobre miejsce). W Polsce powszechnie przyjęte jest wywodzące się z języka niemieckiego słowo "kirkut". Warto wiedzieć, że słowo to dla niektórych Żydów ma zabarwienie pejoratywne. W różnych rejonach naszego kraju możemy usłyszeć też nazwy: "kierkow", "kerchoł" czy też pogardliwe określenie "okopisko". (za stroną Kirkuty: http://www.kirkuty.xip.pl)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
Komentarze i uwagi - mile widziane.